СОЦИАЛИСТІК ЕҢБЕК ЕРЛЕРІ

КСРО-да еңбек адамы үшін Социалистік Еңбек Ері атағынан жоғары атақ болған жоқ. Бұл атақ – Жоғарғы Кеңес Президиумының 1938 жылғы 27 желтоқсандағы Жарлығымен белгіленді. Кеңес Одағы бойынша 20 мыңнан астам адам осы жоғары атаққа ие болды, ал Қостанай ауданында 8 адам, оның ішінде үшеуі әйел.

Қостанай ауданында Социалистік Еңбек Ері атағын бірінші болып алған екі адам бар. КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1957 жылғы 11 қаңтардағы Жарлығымен тың және тыңайған жерлерді игеруде қол жеткізген табыстары және жоғары өнім алу үшін 1956 жылы Затобол аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы Каленик Тимофеевич Шумара мен Павлов атындағы совхоздың комбайншысы Жансұлтан Демеевке жоғары атаққа ие болды.

Олардан кейін: 1966 жылы – Яков Яковлевич Цвингер (Энгельс атындағы колхоздың төрағасы) және Екатерина Генриховна Деккер (Қостанай мемлекеттік облыстық ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясының сауыншысы); 1971 жылы – Василий Сергеевич Пивоваров (“Александровский” совхозының трактор бригадасының бригадирі), Николай Филиппович Алимпиев (“Краснопартизанский” совхозының директоры); 1976 жылы – Вера Васильевна Сидорова (ҚПК Қостанай аудандық комитетінің бірінші хатшысы); 1981 жылы – Алевтина Ивановна Кузьмина (“Краснопартизанский” совхозының сауыншы).

 

Шумара Каленик Тимофеевич

 

Каленик Тимофеевич Шумара (1903-1973 жж.) – Социалистік Еңбек Ері, одақтық дәрежедегі дербес зейнеткер.

К.Т. Шумара 1903 жылы Запорожье облысы Осипенковский ауданы Обиточина ауылында кедей шаруа отбасында дүниеге келген. 1911 жылы отбасымен Комсомол (қазіргі Қарабалық) ауданының Станционный кентіне көшіп барады. 1925-1927 жылдары жұмысшы-шаруа Қызыл Армиясында қызмет етеді. 1928 жылдан бастап Станционный және Батман ауылдық кеңестерінің төрағасы болып жұмыс істейді. Ұлы Отан соғысы кезінде майданда болған. Соғыстың басынан аяғына дейін ол авиациялық полкта партия бюросының хатшысы болды. Алған марапаттары: Қызыл Жұлдыз ордені, “Мәскеуді қорғағаны үшін”, “1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Германияны жеңгені үшін” медальдары. 1946 жылы елге оралды. Сол уақыттан бастап 1958 жылы зейнетке шыққанға дейін партияда қызмет еткен. Оны Федоров, бұрынғы Пешков, Семиозер, Урицкий аудандарының еңбеккерлері жақсы біледі, онда ол әр жылдары партия аудандық комитеттерінің хатшысы болып жұмыс істеді. Соңғы жеті жыл бойы Қостанай аудандық партия ұйымын басқарды, аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы болды. Оның басшылығымен Тыңның бірінші жылында ауданда 250 мың гектар жер жыртылды.

Партия мен Үкімет Каленик Тимофеевич Шумараның еңбек ерліктерін жоғары бағалады. Тың және тыңайған жерлерді игеруде қол жеткізген табыстары және жоғары өнім алу үшін 1957 жылы оған Социалистік Еңбек Ері атағы беріліп, Ленин ордені мен “Орақ пен Балға” алтын медалі табыс етілді. Марапат ХШЖК (ВДНХ) табысталып, “Победа” автокөлігі сыйға тартылды.

К.Т. Шумараның ұлы Василий Каленикович көп жылдар Урицкий (қазіргі Сарыкөл) ауданының газетінде істеді, қызы Затобол мектептерінде сабақ берген.

Каленик Тимофеевич 1973 жылы 5 мамырда Затоболда ауыр және ұзаққа созылған аурудан кейін қайтыс болды.

Жансұлтан Демейұлы Демеев

Жансұлтан Демеев 1928 жылы 20 тамызда Қостанай облысы Меңдіқара ауданының Жыланды ауылында дүниеге келген. Ерте жетім қалған Жансұлтанды Касли қаласындағы ағасы Шайкен өзімен алып кетеді. Жансұлтан Каслида мектептің үш сыныбын бітірген. Соғыс басталысымен ағаларының отбасымен туған ауылына оралды. Еңбек жолын 1942 жылы «Красная оборона» (Надеждинка кенті) колхозында бақташы болып бастады. Ұжымшар Демеевті Қостанай қаласындағы механикаландыру мектебіне жібереді. 1944 жылы комбайнер куәлігін алған Демеев Александров МТС-на ауысты.

1977 жылы наурызда “Ленинская смена” газетінде жарияланған “Борышыма адалмын” деген мақаласында Демеев өзінің жастық шағының еске алады: «Менің комсомол болған кезім күркіреген соғыс жылдарымен сәйкес келді. Ер азаматтар майданға кетті, бар үміт әйелдер мен жасөспірімдерде еді. Трактор жетіспеді, өгізбен жер жыртып, егін септік. Бірақ біз нағыз комсомолдарша еңбек етуге тырыстық…». 1943 жылдың 13 желтоқсанында Жансұлтан Демеев «1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталды.

Жансұлтан Демеевтің жастық шағының тағы бір қызықты естелігі – ұшқыш, Кеңес Одағының Батыры И.Ф. Павловпен кездесуі. Ол сол жүздесу туралы да жазды.

1952 жылдың қазан айында Демеев Щучье механикаландыру мектебіне бір жарым жылдық МТС механиктер курсына жіберілді. 1953 жылы КОКП мүшелігіне қабылданды.

1957 жылдың 11 қаңтарында 29 жасар Жансұлтан Демеев Социалистік Еңбек Ері атағына ие болып, Ленин орденімен және “Орақ пен Балға” алтын медалімен марапатталды.

1975 жылғы жиырма сегізінші қарашада Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің және Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Қаулысымен Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы берілді.

1976 жылы Жансұлтан Демеев “Қазақстан жастарының үздік тәлімгері” құрметті атағына ие болды. Совхозда жас механизаторлар үшін Ж.Демеев атындағы сыйлық тағайындалды. Тәжірибелі диқан жас ұрпаққа көп көңіл бөлді. Өзінің еңбек тәжірибесін жастарға үйретті. 1955 жылы Ж.Демеев Павлов атындағы жаңа тың совхозын ұйымдастырушылардың бірі болды. Сонда жұмыс істеген жылдары Жансұлтан Демеев комбайнер, егіс бригадасының бригадирі, жүргізуші, автогараж механигі болды. 1982 жылдың сәуір айында денсаулығына байланысты зейнетке шықты.

Жансұлтан Демеев әйелі Беренмен бірге төрт бала тәрбиеледі. Сұңқар (1948 ж.т.), Мираш (1951 ж.т.), Жұпар (1956 ж.т.) және Ажар (1959 ж.т.) атты ұл-қыздарын өсіріп жеткізді. Ұлдары әкесінің жолымен жүрді. Екеуі де Челябі механика және электр техникумын, кейін үлкені Сұңқарбек институт бітірді. 1973 жылы ұлдары алғаш рет әкесімен бірге алқапқа шықты. Қыздары ұстаздық жолды таңдады. Қыздарының бірі – Ажар Жансұлтанқызы Ақсауытова ұзақ уақыт Мичурин орта мектебінің директоры болып жұмыс істеді, ал құрметті демалысқа шыққаннан кейін аудандық мәслихатты басқарды.  Жансұлтан Демеев әйелімен бірге 1985 жылы Қостанай қаласына көшті.

Жансұлтан Демеев ұзақ науқастан кейін 1988 жылы 3 ақпанда қайтыс болды.

Ол екі рет Ленин орденімен, «1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталған.

 

Яков Цвингер

Яков Яковлевич Цвингер – Социалистік Еңбек Ері, Қазақстан Компартиясының екі съезінің делегаты, екі рет Ленин орденімен марапатталған, Энгельс атындағы колхоздың төрағасы.

Ол 1915 жылы дүниеге келген. Кедейшілік оны кулактарға қызмет етуге мәжбүр етті. 1929 жылдан бастап колхозшы, есепші, тракторшы, трактор бригадасының бригадирі болып жұмыс істеді. 1933 жылдан бастап Поволжье немістерінің туған Республикасындағы “1 Мая” колхозының төрағасы лауазымында болды. Әскерде екі жыл қызмет етіп, туған колхозына төраға болып оралды. 1940 жылдың қаңтарында КОКП мүшелігіне алынып, Энгельск кантоны атқару комитеті төрағасының орынбасары болып тағайындалды. Билік өз азаматтарының еңбегі мен адалдығын бағаламады. Кеңестік немістерді тыңшы деп жариялап, оларды Сібірге, Орта Азия Республикаларына және Қазақстанға жер аударды. Қуғын-сүргін Цвингердің басына да түсті. Оны Құлынды даласына жер аударды. Онда неміс жігітке олар егін ору машинасын, екі түйе  беріп, қуарып жатқан егінді жинауды бұйырды. Яков Цвингер күні мен түнін далада өткізіп, тапсырманы сәтті орындады. Жұмыс аяқталған кезде алаңға арнайы аудандық комитеттің хатшысы және аудандық атқару комитетінің төрағасы келеді де, оны сауатының төмендігіне, 6-сыныптық қана білімінің барына, орыс тілін нашар білетініне, неміс ұлтынан екендігін айтқанына қарамастан, бас тартуын қабылдамай, колхозға алып барады.

Осылайша, қуғын-сүргінге ұшыраған неміс соғыс жылдарында колхоздың төрағасы болады және тылдағы белсенді еңбегімен жеңісті жақындатуға зор үлес қосады. 1946 жылдың қаңтарында Яков Цвингер Берлиндегі Кеңес әскерлері тобына аудармашы болып қызметке шақырылады. Онда не істедің деген сұраққа ол: “Жергілікті тұрғындармен жұмыс істедім”, – деп жауап берді. Қызмет соңында оған Алтай, Новосибирск, Омбы, Орынбор немесе Қостанай аймақтарының бірін таңдау ұсынылады. Туған мекені Еділде жұмыс істеген жылдары Цвингердің есінде  көрші Орал облысының тұрғындарымен жиі кездескенде қазақтар туралы естіген жылы естеліктері сақтап қалса керек. Ол Қостанайды таңдады. Онда оған колхоздың төрағасы лауазымы ұсынылды. Ол Энгельс елді мекенінде 30 жыл жұмыс істеді және үлкен жетістіктерге жетті. Яков Яковлевич жұмыс істей бастаған кезде колхоз аз қуатты шаруашылық еді. Өнімділік гектарына 4-5 центнерден аспады. Барлық күндізгі сүт үш колбадан аспайтын, оны пошташы поштамен салып, атпен алып барып, сүт қабылдау пунктіне тапсыратын.

Ал 1956 жылы ұжымшар әр гектардан 21 центнерден өнім жинады. Тың жерлерді игергенге дейін ұжымшар 3 мың гектардан сәл ғана асатын алқапқа астық егетін. 80-ші жылдары егіс алаңы төрт есе өсті. Яков Яковлевич жұмыс істеген уақытта жүзден астам мықты үй, МТМ, гараж, диірмен, мал шаруашылығы қора-қопсылары, учаскелік аурухана, екі кентте – клубтар, асханалар, мәдениет үйлері, мектептер салынды. Колхозшылардың әл-ауқаты әрқашан колхоздың орталығында болды. Ақпейіл төрағаның өзі адамдарға қамқор, жанашыр болудың жарқын үлгісін көрсетті.

Я.Я. Цвингердің төрағалық еткен отыз жылға жуық мерзімде шаруашылық көп салалы шаруашылыққа айналды. Еңбекақы жиырма екі есе өсті. Көпжылдық жемісті еңбегі үшін Яков Яковлевичке “Социалистік Еңбек Ері” атағы берілді, ол екі бірдей “Ленин” орденімен де марапатталды, Үлкен алтын медаль, ВДНХ кіші қола медалінің, бірнеше үкіметтік наградалардың иегері болды. Еңбек ардагері 1999 жылы өмірден өтті.

 

Екатерина Деккер

Екатерина Деккердің бүкіл саналы ғұмыры өткен Қостанай өңірі әрқашан оның туған жері саналды.

Ол – Социалистік Еңбек Ері, екі мәрте “Ленин” орденінің кавалері, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің екі шақырылымының депутаты, атақты сауыншы. 20 жыл ішінде ол өз қолымен 1 миллион 230 мың келі сүт сауғаны туралы нақты дерек бар.

Неміс Деккер отбасы өзін билікке қарсы қойып, қару алып, әскерде және мемлекеттік органдарда қызмет етуден бас тартқызатын Меннона дінін ұстанды. Меннониттер көптеген елдерде қудаланды. Германия, Голландия, Ресейде болған Деккерлер отбасы ХХ ғасырдың басында Қазақстанға тап болып, Қостанайдан бірнеше шақырым жерде жылқы зауытына қоныстанған. Кеңес немістерін жау деп жариялаған КСРО Жоғарғы Кеңесінің 1941 жылғы 28 тамыздағы Жарлығынан Деккерлер бой тасалай алмады.

Атасы Генрих Антонович пен отбасыны асыраушы әкесін әскер қатарына алып кетті. 12-14 жастардағы бес баламен анасы Анна ғана қалды. Аман қалу үшін балаларға да жұмыс істеу керек болды. Балалардың үлкені Екатерина 14 жаста еді. Ол кезде оқу туралы ойлаудың өзі артық-тын. Меннониттер аса еңбекқор келеді. Өйткені еңбек олардың дінінің негізі болды. Бұзаушы болған Екатерина басқалардан өз жұмысына деген сүйіспеншілігімен ерекшеленді. Құрбылары бордақылауға 100 бұзау алып, 92 бастан артығын күтпеді. Ал Екатерина барлық 100 басты сақтап қалды. Еңбекқорлығы байқалған соң оған сауыншы болу ұсынылды. Журналист П.Чикун Екатерина Деккер туралы “Коммунизм құрылысшысы” газетінде былай деп жазды: “Екатерина Деккер өз ісіне деген сүйіспеншілік танытып, Отан игілігі үшін жанқиярлық еңбек етті. Ол басқа сауыншылармен тең жағдайда жұмыс істеді, ал нәтижелері бірдей емес-тін. Құпиясы мынада, Катя ұзақ жылдар бойы бір жерде мінсіз қызмет етіп, үлкен тәжірибе жинады. Екатерина Генриховна қандай да бір себептермен таңғы сағат 5-те фермаға келмеген жағдайды ешкім есіне түсіре алмайды. Ферма оның екінші үйіне айналды, онда ол өзін қожайын сияқты сезінді”.

Тіпті, Екатерина үйден гөрі фермада жиі түнеді. Бұл жанқиярлық нәтижелерге әсер етпей қоймады. Айталық, 1963 жылы ол өз тобындағы әр сиырдан 3257 кг сүт сауды, ал жоспар бойынша 2250 кг сүт алу қажет болатын. 1965 жылы 3576 кг сүт алды. Оған сауыншылар буынын басқару тапсырылды. Бұл команда бірінші жылы 2755 кг сүт алды.

Екатерина Деккер ұзақ өмір сүрді. Ғұмырының соңғы жылдары қатты ауырды. Жүйке жүйесі сыр берді. Ол жиені Иванмен бірге тұрды. Тек сол ғана кейуананың аумалы-төкпелі мінезіне төтеп бере алатын.

Екатерина Генриховна бүкіл қажыр-қайратын жұмысқа ғана арнап, өзін қарапайым адам бақытынан айырғанын түсінетін. Оның күйеуі де, балалары да болмады. Өмірінің соңына дейін жалғыз тіршілік етті. Туыстары Германияға кетіп қалды. Германияғ олармен бірге еріп барғысы келмейтінін:”Тоталитарлық билікке тым көп қызмет еттім”, – деген жауаппен жеткізіпті. Әйгілі еңбеккердің өмірін талдай отырып, оның бір кездегі ұлы істерінің елеусіз-ескерусіз қалғанын сезінгенде, “Социалистік Еңбек Ері” атағына сәйкес келмейтін бір уыс қабірінің өзі жермен-жексен болғанын көргенде, қайғылы ойлар қабырғаға батып,  жанды азаптайды.

 

 

Пивоваров Василий Сергеевич

Василий Сергеевич Пивоваров (1915 ж.т.) – Социалистік Еңбек Ері (1971). Озерный МТС тракторшысы ( 1938-1940); жүргізуші, трактор бригадасының бригадирі (1942-1957) болып қызмет етті. Қостанай ауданы “Александровский ” совхозының трактор бригадасының бригадирі (1942 жылдан) лауазымын атқарды. Ленин орденімен (1956, 1971), “Орақ пен Балға” алтын медалімен (1971), өзге де медальдармен марапатталған.

Василий Сергеевич 1915 жылы Қостанай облысы Қостанай ауданы Александров ауылында дүниеге келген. Ұлты орыс. 1948 жылдан КОКП мүшесі атанған.

1930 жылы “Красный Восток” колхозында жұмыс істей бастады. 1936-1938 жылдары Кеңес армиясында қызмет етті. 1938-1940 жылдары – Озерной МТС тракторшысы, 1940-1941 жылдары “III Интернационал” колхозының трактор бригадасының бригадирі болды. 1942-1957 жылдары шопыр, Александров МТС трактор бригадасының бригадирі, 1957 жылдан Қостанай ауданы “Александровский” совхозының трактор бригадасының бригадирі қызметін атқарды. 1977 жылдан бастап зейнетке шықты.

В.Пивоваров бүкіл өмірін дерлік туған ауылы Александровта өткізді. Ол – қиын да даңқты жолдан өткен тұлға. Ол әр түрлі маркалы ауыл шаруашылығы машиналарында жұмыс істеді – доңғалақты “вагондардан” бастап, қазіргі заманғы “Кировецке” дейін тізгіндеді. Соғысқа дейін Василий Сергеевич жақсы ұйымдастырушы ретінде трактор бригадасының бригадирі болып тағайындалды. Колхоздағы ең үздіктердің бірі болу үшін көп шеберлік пен күш қажет болды.

Ұлы Отан соғысында В. Пивоваров үшін егін жинау жарысына барын салды, өнім алу жөнінен озық болуды мақсат тұтты. Василий Сергеевич тың игеру кезеңінде де мейлінше күш-жігер жұмсады. Таңның атысынан, туған жер топырағын уыстап тұрып, қайткенде мол астық алуды ғана ойға алатын.

Сегізінші бесжылдықтың еңбеккерлері үздік нәтижелерге қол жеткізді. 1966-1970 жылдары дәнді дақылдардың орташа өнімділігі гектарына 18,3 центнерден айналды, жоспар бойынша 12,8 ц алу көзделген еді; техниканы жөндеуге 16365 рубль үнемделді.

Осы жетістіктері үшін бригада Егіншілік мәдениеті жоғары ұжымының құрметті атағына ие болды. КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1971 жылғы 8 сәуірдегі Жарлығымен Василий Сергеевич Пивоваровқа “Социалистік Еңбек Ері” атағы беріліп, “Орақ пен Балға” алтын медалі табысталды.

В.С. Пивоваров Ленин орденімен (1956 ж.), “1941-1945 жж. “Ұлы Отан соғысындағы ерен еңбегі үшін” (1945 ж.), “Тың жерлерді игергені үшін” (1967 ж.) медальдарымен марапатталған.

 

Алимпиев Николай Филиппович

Алимпиев Николай Филиппович 1910 жылы Мәскеуде дүниеге келген. 1943 жылдан КОКП мүшелігіне алынды.

1930 жылдан бастап Қостанай қаласында жерге орналастыру ұйымдарында жұмыс істеді. 1938-1943 жылдары Қазақ ССР совхоздар Халық Комиссариатының Қазсовхозмелиостройка бас инженері, 1943-1946 жылдары Семей облысы Шар ауданы “Шалабай” совхозының директоры болып қызмет етті. 1946-1955 жылдары Семей, одан кейін Павлодар және Қостанай совхоздары трестерінің директоры лауазымында болды. 1955-1962 жылдары Қостанай облысы Қостанай ауданы “Краснопартизанский” кеңшарының директоры қызметін атқарды.

Қостанай облысындағы “Краснопартизанский” совхозы көп жылдар бойы артта қалған елді мекендердің бірі болды. Әйтеуір, басшылар орнында ұзақ уақытқа отырмады, ал шаруашылық шығыннан көз ашпады. 1962 жылы кеңшар директоры болып Николай Филиппович Алимпиев тағайындалды. Осы уақытқа дейін оның ауыл шаруашылығында отыз жылдық жұмыс өтілі бар еді.

Жаңа басшы алғашқы күннен бастап ұжымды техникалық прогресс үшін күреске бастап, партиялық ұйымға сүйене отырып, мамандардың көмегімен шаруашылықты көтере бастады, еңбектің барлық жаңа, озық, ғылыми ұйымын енгізе бастады. Совхозда ветеринариялық-техникалық қызмет ғылыми негізге қойылды. Фермаларды кең механикаландыру, малға күтім жасаудың озық әдістерін қолдану арқылы мал шаруашылығының өнімділігі едәуір артты.

Егіншілікте елеулі ілгерілеу болды. Мұнда олар жерді өңдеуді мықтап қолға алып, шөптер егіп, көкөністер өсіре бастады. Олар жайылмалы жерді жыртып, гидротехникалық желіні тартып, жаңбырлатқыш қондырғылар орналастырды, жерді молынан тыңайтты. Көкөністер өсірілген құнарлы жерлер миллион рубльден астам сомаға тең келетін өнім бере бастады. Көкөністерді отырғызу, қопсыту, суару, отау 50 пайызға толығымен механикаландырылды.

Совхоздағы адамдардың еңбек және тұрмыс жағдайлары түбегейлі өзгерді, табыс айтарлықтай өсті. Ауыл тұрғындарын жұмыспен қамту мәселесі жыл ішінде шешілді. Тұрғын үй, қоғамдық ғимараттар мен жөндеу шеберханаларының құрылысы басталды. Көкөніс өңдеу цехы салынды, қысқы жылыжайлар іске қосылды. Кадрларды даярлауға, кәсіптерді біріктіруге көп көңіл бөлінді. Совхозда сырттай оқу, көркемөнерпаздық, дене шынықтыру, музыка және т. б. сабақтар жанданды.

Еңбекті кешенді ұйымдастыруды енгізу, түбегейлі қайта жарақтандыру және өндірісті кеңейту совхоздың табыстылығына әсер етті.

“Краснопартизанский” кеңшары озық, көп салалы шаруашылыққа айналды. Оның 1966-1970 жылдардағы табысы 3,4 миллион рубльге жетті. Шаруашылық астықты тапсыру жөнінен бесжылдық жоспарды 238 пайызға, етті 134 пайызға, сүтті 113 пайызға, көкөністерді 109 пайызға орындады, 1967, 1968, 1969 және 1970 жылдардағы КСРО ХШЖК қатысушысы болды. 1970 жылы ауыл шаруашылығы өндірісін дамытудағы жетістіктері үшін “Краснопартизанский” совхозы В.И. Лениннің туғанына 100 жыл толуына орай Құрмет грамотасымен марапатталды.

Н.Ф. Алимпиевтің Отан алдындағы еңбегін үкімет бірнеше рет ескеріп, ардақтады. КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1971 жылғы 7 мамырдағы Жарлығымен Николай Филиппович Алимпиевке “Социалистік Еңбек Ері” атағы беріліп, “Ленин” ордені және “Орақ пен Балға” алтын медалі табысталды. Ол екі “Ленин” орденімен, “Еңбек Қызыл Ту” орденімен, “1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы ерен еңбегі үшін” және “Тың жерлерді игергені үшін” медальдарымен, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамоталарымен марапатталған.

Н.Ф. Алимпиев Қазақстан Компартиясы Орталық комитетінің, Қостанай аудандық партия комитетінің мүшесі және аудандық Кеңестің депутаты болып сайланған.

 

Сидорова Вера Васильевна

В.В. Сидорова 1934 жылы 15 тамызда РФ Воронеж облысы, Талов ауданы, Верхняя Тишанка ауылында дүниеге келген. 1941-1953 жылдары Талов орта мектебінде білім алды. Кейін М. Горький атындағы Қазан ауыл шаруашылығы институтының агроорман-мелиорация факультетіне оқуға түседі. Институтты бітіргеннен кейін комсомолдық жолдамамен Қостанай облысына тың жерлерді игеруге келеді.

Еңбек жолын 1958 жылы Қостанай облысы Қарасу ауданы “Жамбыл” кеңшарында бөлімше агрономы, агроном-экономист болып бастады.

1959 жылдың қараша айында Қарасу аудандық комсомол комитетінің бірінші хатшысы болып сайланды, 1960 жылдың мамыр айында КОКП мүшелігіне өтіп, 1961 жылдың желтоқсан айында Қостанай облыстық комсомол комитетінің екінші, содан кейін бірінші хатшысы болып тағайындалды. 1965 жылдың қаңтарынан 1987 жылдың наурызына дейін В. В. Сидорова партиялық жұмыста Таран, Қостанай аудандық партия комитеттерінің бірінші хатшысы болып жұмыс істеді.

1985 жылы қаңтар айында Орал облыстық партия комитетінің екінші хатшысы, 1985 жылғы наурызда он бірінші сайланған Жоғарғы Кеңестің бірінші сессиясында Төралқа мүшесі, 1987 жылы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасы төрағасының орынбасары болып сайланды.

В.В. Сидорова өзінің еңбек жолында аудандық, облыстық, республикалық сайлау партиялық және атқарушы органдардың жұмысына белсенді араласты. Үш рет Қазақстан Компартиясы Орталық комитетінің мүшесі, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің үш шақырылымының депутаты, Тың өлкелік, Қостанай және Орал облыстық, аудандық Кеңестерінің депутаты болып сайланды. Валентина Терешкованың басшылығымен бірнеше рет Кеңес әйелдері комитетінің мүшелігіне тағайындалды.

1976 жылы Бүкілодақтық социалистік жарыстағы үздік жетістіктері үшін В.В. Сидороваға “Социалистік Еңбек Ері” атағы беріліп, “Ленин” ордені мен “Орақ пен Балға” алтын медалі табысталды.

В.В. Сидоров алғашқы “Ленин” ордені 1972 жылы иеленді.

Үш “Еңбек Қызыл Ту” орденімен, көптеген мерейтойлық, қола, күміс, КСРО ХШЖК алтын медальдарымен марапатталған.

Қоржынында Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің грамоталары, Қазақстан Республикасы Президентінің Құрмет грамотасы, “Қазақ КСР еңбек сіңірген агрономы” атағы тағы бар.

Қостанай аудандық мәслихатының 2014 жылғы 8 тамыздағы № 232 шешімімен оған “Қостанай ауданының Құрметті азаматы” атағы берілді.

2011 жылдың наурыз айында В.В. Сидорова “Жер планетасының 100 көрнекті әйелі туралы” кітабының шығуына байланысты, осы еңбекке есімі енген тұлға ретінде БҰҰ-ның Қазақстандағы өкілдігіне шақырылды.

Қазіргі таңда Алматы қаласында тұрады.

 

Кузьмина Алевтина Ивановна

Кузьмина Алевтина Ивановна 1940 жылы 29 желтоқсанда Ярославль облысының Рыбинск қаласында дүниеге келген.

Еңбек жолын Калинин облысы, Максатиха ауданы, “Красное Знамя” колхозында бастады. 1963 жылдан бастап “Силантьевский” кеңшарында сауыншы, 1964 жылдан Қостанай ауданындағы “Красный партизан” кеңшарында Киров бөлімшесінің сауыншы болып жұмыс істеді.

Киров фермасы үш мыңыншы сауыншылар қозғалысының негізін қалады. Кузьмина А.И. жұмыс істеген бөлімшенің базасында оның басшылығымен озық тәжірибе мектебі құрылды. Мұнда сиырларды машинамен сауу, малшылардың еңбегін екі ауысыммен ұйымдастыру тәжірибеге енгізілді, барлық еңбекті қажет ететін процестер кешенді түрде механикаландырылды. А.И. Кузьмина тобы төмендегі сауынды жылдары жоғары өнім алды:

1972 жыл- 4011 кг, жоспар бойынша 2700 кг

1973 жыл – 4026 кг, жоспар бойынша 2700 кг

1974 жыл – 4287 кг, жоспар бойынша 2900 кг.

Тоғызыншы бесжылдықта Кузьмина А.И. жемдік сиырлардан 4582 кг сүт алды. Ол – аудан мен облыстың сауыншылар сайысының тұрақты көшбасшысы, ол алғашқылардың бірі болып сиырдан сүт сауу бойынша төрт мыңыншы шепті бағындырды. Бір жемдік сиырдан 5000 литрден астам сүт алу – оның көп жылғы еңбегінің басты нәтижесі.

Кузьмина А.И. фермалардың жоғары өнімділігі үшін аудандық және облыстық социалистік жарыстардың бастамашысы болды.

Қазақстан Компартиясы Орталық Комитеті мен Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің 1976 жылғы 30 желтоқсандағы қаулысымен Кузьмина Алевтина Ивановнаға Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы берілді.

Кузьмина А.И. КОКП ХХVI, ХХVII съездерінің делегаты, Қазақ КСР Жоғарғы кеңесінің оныншы, он бірінші шақырылымдарының депутаты, еңбекшілер депутаттарының облыстық және аудандық Кеңестерінің депутаты, партияның облыстық және аудандық комитеттерінің мүшесі болып сайланды.

1980 жылдың және оныншы бесжылдықтың қорытындысы бойынша А. Кузьмина социалистік жарыста ең жоғары нәтижеге қол жеткізгені үшін облыстық кітапқа және Еңбек Даңқы галереясына енгізілді, 1983 жылғы социалистік жарыстың қорытындысы бойынша оның есімі “Краснопартизанский” кеңшарының Құрмет Кітабына енгізілді.

Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру мен дайындауды ұлғайту бойынша Социалистік міндеттемелерді орындауда көрсеткен еңбектегі ерлігі үшін Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1980 жылғы 15 желтоқсандағы Жарлығымен А.И. Кузьмина Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен марапатталды.

КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1981 жылғы 19 ақпандағы Жарлығымен А. И. Кузьминаға “Социалистік Еңбек Ері” атағы берілді.

Замандастарының айтуынша, көптеген жоғары дәрежелі атақтар алғаннан кейін де Кузьмина қарапайым адам қалпында қалды. Жұрттың көзіне түсуді, айналасының құрмет тұтқанын аса қалаған жоқ. Пәтералу мәселесіне де сол қағидамен қарады. Оған қаладан жайлы пәтер ұсынылған болатын. Ол: “Менің Кировта (“Краснопартизанский” бөлімшелерінің бірі) пәтерім бар, басқасының қажеті не?” – деп бас тартты. Кеңшарлар мен фермалар өз позицияларын тез жоғалтқан кезде, Алевтина Ивановнаны Қостанай қаласының басшысы  Василий Евсеевич Корнев шақырып алып :”Мен сен үшін пәтер ұстап отырмын, өз атыңа рәсімдеп алуға кіріс”, – дейді. Бірақ үш күннен кейін қалаға басқа басшы келіп, бұл мәселе жабулы күйінде қалады. Қазір Кузьмина Қостанайда екі бөлмелі пәтерде тұрады, оны жеке жинақ есебінен сатып алған.

А.И. Кузьмина қажырлы еңбегі үшін Лениннің үш орденімен, көптеген мерейтойлық медальдармен және естелік белгілермен, грамоталармен, алғыс хаттармен, дипломдармен ардақталды.

 

 

Валентин Двуреченский – елдің нағыз патриоты

Еңбек ерлеріне ерекше құрмет көрсету дәстүрі Қазақстан Тәуелсіздік алғаннан кейін де маңызын жойған жоқ. Республикада 2008 жылғы 1 желтоқсанда елдің экономикалық және әлеуметтік-гуманитарлық дамуы жолындағы зор жетістіктері үшін берілетін ең жоғары ерекшелік дәрежесі – “Қазақстанның Еңбек Ері” атағы тағайындалды.

Осы жоғары марапатқа алғашқылардың қатарында ие болғандардың бірі Қостанай ауданының тумасы еді. Ол ауыл шаруашылығы ғылымының флагмандарының бірі болған “Қостанай Ауыл шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты (АШҒЗИ)” ЖШС-ін басқарды. Ал бұған дейін өндірісте жұмыс істеген, Қостанай облысының кеңшарларын басқарды, Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі дәрежесіне дейін көтерілді.

В.И. Двуреченский – Қазақстанның Еңбек Ері, Ленин орденінің, үш бірдей “Еңбек Қызыл Ту” орденінің, “Құрмет Белгісі” орденінің, “Отан” және “Парасат” ордендерінің кавалері. 1936 жылы 7 қаңтарда Липецк маңындағы Большая Алексеевка ауылында дүниеге келген. 1962 жылы Мичурин атындағы Жеміс-көкөніс институтын, 1982 жылы КСРО Халық шаруашылығы Академиясын бітірген. “Раздольный”, “Буревестник” совхоздарының бас агрономы, “Шевченковский” совхозының директоры, Қостанай облыстық Ауыл шаруашылығы басқармасының орынбасары және бастығы, Урицкий аудандық комитетінің бірінші хатшысы, КП Қостанай облыстық комитетінің екінші хатшысы, Қазақстан КП ОК хатшысы, ҚР Ауыл шаруашылығы министрі, “Қостанай АШҒЗИ” ЖШС Бас директоры, “Заречное” РМҚК директоры болып жұмыс істеді. Экономика ғылымдарының кандидаты. Төрт патенттің иегері. Ғылыми кітаптар мен 50 шақты мақаланың авторы. 2014 жылы 2 қыркүйекте дүниеден озды. Қостанай қалалық зиратының Даңқ аллеясында жерленген.

Адал еңбегі үшін жоғары марапаттарға ие болған барлық тұлға сияқты, Двуреченский де қарапайым шаруа отбасынан шыққан. Демек, оның жер баптауға деген сүйіспеншілігі, еңбекке деген ерекше ынтасы бала жасынан бойына дарыған болуы кәдік. Оның үстіне әкесі де колхоздың төрағасы болды, ұлының егіншілікке деген ықыласына бейжай қарамады.

1962 жылы, Мичурин атындағы жеміс-көкөніс институтын бітіргеннен кейін Валентин Двуреченский агроном дипломымен тың игеруге келді. Еңбек жолын сол кездегі Семиозер ауданының “Раздольный” совхозында бастаған. Ол бірден мансап сатысына көтерілді, алайда оған құлшынып ұмтылмады: оны байқап, демеу-қолдау көрсетушілер көп болды. Алғашында кеңшар директорларының (Жітіқара ауданының “Шевченковский” кеңшары) мектебінен өтіп, кейін Урицкий (қазіргі Сарыкөл) аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы болып тағайындалды. Дәл осы жерде оның ұйымдастырушылық және кәсіби қасиеттері толық көрінді – ол егіншілік мәдениетіне, ауыл шаруашылығы технологиясына көп көңіл бөлді. Қазақстанның Еңбек Ері Борис Князев облыстық газеттердің біріне берген сұхбатында Двуреченскийдің арқасында ауданда егістіктерді сұлы майымен ластау мәселесін шешкенін, нағыз Ер атағына лайық тұлға екенін атап өткен еді.

Валентин Двуреченскийдің өмірбаянындағы маңызды кездердің бірі – оның партиялық жұмыстары еді. Ол өзінің кәсіби білімі мен қабілет-дағдыларын ҚР Ауыл шаруашылығы министрі ретінде (1990 жыл) жан-жақты көрсете алды. Қостанай облысының көрнекті қоғам қайраткері, сондай-ақ аграршы Бағытұр Дәндібаевтың айтуынша, Тәуелсіз Қазақстанның және аграрлық саланың қалыптасу тарихында бірнеше маңызды кезеңдер бар:

– Двуреченскийдің қатысуымен Жер, Астық туралы заңдар жасалды. Ауыл шаруашылығына қатысты кез келген мемлекеттік құжатты алыңыз – Валентин Иванович сарапшы, бастамашы, аграрлық сектордың мүдделерін қорғаушы болғанына көзіңіз жетеді, – дейді ол.

Тек Қазақстанда ғана емес, елден тыс жерлерде де топырақты өңдеудің Двуреченский әзірлеген ылғал үнемдеу (нөлдік) технологиясы кең танымал болды. Ол оны насихаттады, бірақ Қостанай ауыл шаруашылығы ҒЗИ-де жұмыс істеп жүргенінде аграршыларға міндеттеп жүктемеді. Алайда, бұл оның аграрлық ғылым саласындағы жалғыз жаңалығы емес. Осы күнге дейін жерді өңдеуге арналған агрегаттар мен құралдарды қостанайлық аграрийлер ғана пайдаланып отырған жоқ, ол ұсынған технологиямен көрші облыстар мен қоңсылас елдердің көптеген ауыл шаруашылығы кәсіпорындары мен фермерлік шаруашылықтарында жарақталған.

Валентин Ивановичті жеке өзі білетін және онымен жұмыс істегендердің бәрі оны тез тұтанғыш, жалынды, тіпті қыңырлау адам ретінде сипаттайды. Бірақ сонымен бірге оның мінезінің басты “темірқазығы” қағидашылдығы мен әділеттілігі болды. Оның терең білімі мен біліктілігі қарапайым қызметкерлеріне ғана емес, сонымен қатар жоғары басшылық өкілдеріне тілін алғызуға септігін тигізді. Ол ол ма, Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі Валентин Ивановичтің пікірін әрдайым бағалап отырды. Ғалым қайтыс болғаннан кейін елбасы жеделхат жолдады, онда: “Ол әрқашан жоғары кәсібилігімен, өз ісіне берілгендігімен, Отанымыздың шынайы патриоты екенімен ерекшеленді…», – деп, Двуреченскийдің болмысына тән ең маңызды нәрсені атап көрсеткен еді.

 

ГЕРОИ СОЦИАЛИСТИЧЕСКОГО ТРУДА

Не было в СССР более высокого звания для трудового человека, чем звание Героя Социалистического Труда. Это Звание – высшая степень отличия за трудовые заслуги, было установлено Указом Президиума Верховного Совета СССР от 27 декабря 1938 года. Чуть более 20 тысяч человек по всему необъятному Советскому Союзу были удостоены этого высокого звания, а в Кустанайском районе (в современных его границах) – всего 8, в том числе три женщины.

Первых двух Героев Социалистического Труда дала Костанайскому району целина – Указом Президиума Верховного Совета СССР от 11 января 1957 года за достигнутые успехи в освоении целинных и залежных земель и получение высоких урожаев в 1956 году высокого Звания были удостоены Каленик Тимофеевич Шумара – первый секретарь Затобольского райкома партии, и Жансултан Демеев – комбайнер совхоза имени Павлова.

В последующие годы звания Герой Социалистического Труда были удостоены: в 1966 году – Яков Яковлевич Цвингер (председатель колхоза имени Энгельса) и Екатерина Генриховна Деккер (доярка Кустанайской государственной областной сельскохозяйственной опытной станции); в 1971 году – Василий Сергеевич Пивоваров (бригадир тракторной бригады совхоза «Александровский»), Николай Филиппович Алимпиев (директор совхоза «Краснопартизанский»); в 1976 году – Вера Васильевна Сидорова (первый секретарь Кустанайского райкома КПК); в 1981 году – Алевтина Ивановна Кузьмина (доярка совхоза «Краснопартизанский»).

Шумара Каленик Тимофеевич

Каленик Тимофеевич Шумара (1903-1973 гг.) – Герой Социалистического Труда, персональный пенсионер союзного значения, внук запорожского крестьянина.

К.Т. Шумара родился в 1903 году в семье крестьянина-бедняка в селе Обиточина Осипенковского района Запорожской области. В 1911 году с семьей переезжает в поселок Станционный Комсомольского (ныне Карабалыкского) района. В 1925-1927 гг. он служит в рабоче-крестьянской Красной Армии. С 1928 года работает председателем Станционного и Батмановского сельских Советов. Во время Великой Отечественной войны находился в действующей армии. С начала и до конца войны он был секретарем партийного бюро авиационного полка. О его ратных подвигах говорят полученные награды: орден Красной Звезды, медали «За оборону Москвы», «За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.». Вернулся в 1946 году. С того времени до ухода на пенсию в 1958 году он партийный работник. Его хорошо знают трудящиеся Федоровского, бывшего Пешковского, Семиозерного, Урицкого районов, где в разные годы он работал секретарем райкомов партии. Последние семь лет он возглавлял Затобольскую районную партийную организацию – был первым секретарем райкома партии. Под его руководством в первый год целины в районе было распахано 250 тысяч гектаров.

Партия и правительство высоко оценили и трудовые подвиги Каленика Тимофеевича Шумары. За достигнутые успехи в освоении целинных и залежных земель и получение высоких урожаев в 1957 году ему было присвоено звание Героя Социалистического Труда с вручением ордена Ленина и Золотой медали «Серп и Молот». ВДНХ наградила его большой золотой медалью и премировала автомашиной «Победа».

В отличие от многих он не любил праздности, пустословия, был деловит, добросовестен, разбирался в сложных вопросах, умел прислушиваться к старшим, уважал мнение сверстников, не торопился с выводами.

Сын К.Т. Шумары – Василий Каленикович – многие годы редактировал районную газету Урицкого (ныне Сарыкольского) района, дочь работала в затобольских школах.

Каленик Тимофеевич 5 мая 1973 года после тяжелой и продолжительной болезни скончался в Затобольске.

 

Демеев Жансултан Демеевич

Жансултан Демеев родился 20 августа 1928 года в ауле Жиланды Мендыкаринского района Кустанайской области. Рано оставшегося сиротой Жансултана забрал к себе дядя Шайкен в г. Касли. В Каслях Жансултан окончил три класса школы. С началом войны Жансултан с семьей дяди вернулись в родной аул. Свою трудовую деятельность 14-летний Жансултан начал в 1942 году пастухом в колхозе «Красная оборона» (п. Надеждинка). Затем колхоз направил Демеева в школу механизации в город Кустанай. В 1944 году с удостоверением комбайнера Демеев перешел на работу в Александровскую МТС, которая в те годы в числе прочих обслуживала колхоз «Красная оборона». Работал сначала помощником комбайнера, а затем и комбайнером.

В статье «Долгу своему верны», напечатанной в марте 1977 года в газете «Ленинская смена» Демеев вспоминает годы своей юности: «Комсомольская юность моя пришлась на грозовые военные годы. Мужчины ушли на фронт, вся надежда на женщин да на нас, подростков. Тракторов не хватало, пахали и сеяли на быках. Но мы старались работать по-комсомольски. В те дни это значило – по-солдатски. Дневали и ночевали в поле, норму выполняли обязательно – а ведь она на взрослых была рассчитана». Не прошел тяжелый труд даром, 13 декабря 1943 года Жансултан Демеев был награжден медалью «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».

Еще одно интересное воспоминание юности Жансултана Демеева  – о встрече с боевым летчиком, Героем Советского Союза Павловым И.Ф.: «Шла война. Мы, мальчишки, заменили своих отцов, старших братьев, ушедших на фронт. Пахали и сеяли на быках. Павлов приехал в поле при полном параде. Глянцем сверкали сапоги, позванивали на груди боевые награды. А он погладил меня по голове, зачерпнул горсть зерна и подержал его на ладони… Сказал тихо: «Молодцы, крепко оборону держите». Колхоз тогда назывался «Красная оборона», – пишет Демеев в 1976 году в газете «Ленинская смена».

В октябре 1952 года Демеев был направлен на полуторагодичные курсы механиков МТС в Щучинскую школу механизации. В 1953 году принят в ряды членов КПСС.

В 1954 году Демеев перешел работать в организованный на базе земель колхоза «Красная оборона» новый зерносовхоз имени Дважды Героя Советского Союза И.Ф. Павлова.

«Самой памятной стала жатва 1956 года – это была тяжелая битва за хлеб, на 9-й день уборки Демеев вырвался вперед – 6 тыс. центнеров зерна, на 15-й день на его счету было более 10 тысяч, всего за уборку его агрегат выдал из бункера 22 тысячи центнеров – 2 железнодорожных состава зерна. Намолот зерна в сутки составил 1000-1200 центнеров. Это был труд самозабвенный, героический, равный великому подвигу». 11 января 1957 года 29-летний Жансултан Демеев был удостоен звания Герой Социалистического Труда с вручением ордена Ленина и Золотой медали «Серп и Молот».

Двадцать восьмого ноября 1975 года Постановлением Центрального Комитета Компартии Казахстана и Совета Министров Казахской ССР присуждена Государственная премия Казахской ССР.

В 1976 году Жансултан Демеев был удостоен почетного звания «Лучший наставник молодежи Казахстана». В совхозе был учрежден приз имени Ж. Демеева для молодых механизаторов. Много внимания уделял опытный хлебороб молодому поколению. Свой трудовой опыт передавал молодым – готовил достойную смену. В газете «Ленинская смена» от 12 марта 1976 года Демеев пишет: «Попали в нашу бригаду несколько ребят. Окончили курсы комбайнеров, технических навыков нет. Смотрю, один остановился, за ним другой, третий. Мимо опытные механизаторы проходят. Говорят: не моя печаль – возятся салаги пусть. Пожертвовал я лишним бункером, подъехал. Поломка оказалась пустяковой. Через несколько дней у нас собрание, мы обязательства пересматривали. Шумят сзади: «Давай быстрей, дело не ждет». А я не мог промолчать: «интересами дела» нельзя оправдать равнодушие к молодым ребятам. Убрать хлеб – это задача сегодняшняя, так сказать, сиюминутная. А о том, чтобы воспитать настоящих хлеборобов, мы должны думать всегда… Ко всем новичкам на жатве нужно относиться с такой же требовательностью и вниманием, как к своим сыновьям…», «Меня иногда спрашивают: а как ты, Жансултан, относишься к тому, что у некоторых механизаторов намолоты повыше твоих. А я искренне отвечаю: радуюсь. Ведь почему я в 56-м особенно выделился с намолоченными 22 тысячами зерна? Да потому, что настоящих мастеров было мало, не хватало комбайнов. А теперь пришли в поле молодые, грамотные ребята. Моя слава теперь – скорее в учениках, а не в цифрах обмолота. И главный смысл моей жизни сегодня вижу в том, чтобы растить не только хлеб и сыновей, но и учеников».

В 1955 году Ж.Демеев стал одним из организаторов нового целинного совхоза имени Павлова. Много испытаний выпало на долю новоселов – земля не поддавалась пахоте, буксовали тракторы, ломались плуги. В лютые зимние метели, в кромешной тьме пробивались механизаторы с техникой в совхоз. Переправляясь по льду через Тобол, не раздумывая, бросались в прорубь, спасая провалившуюся машину. После безумно трудного дня на пахоте выходили на субботники, с песнями строили дома для своих товарищей. Дружно и споро, как одна семья, работал весь коллектив, прозванный в совхозе «дружбой народов»: комбайнер – казах Жансултан Демеев, тракторист – украинец Петр Палий, штурвальный – белорус Иван Радванюк.

За годы работы в совхозе имени Павлова Жансултан Демеев был комбайнером, бригадиром тракторно-полеводческой бригады, шофером, механиком автогаража. Вышел на пенсию по состоянию здоровья в апреле 1982 года.

Жансултан Демеев с женой Берен воспитали четверых детей – сыновей Сункара (1948 г.р.) и Мираша (1951 г.р.), дочерей Жупар (1956 г.р.) и Ажар (1959 г.р.). Сыновья пошли по стопам отца. Оба окончили Челябинский техникум механизации и электрификации, а старший Сункарбек окончил институт. В 1973 году сыновья впервые вышли в поле вместе с отцом. Дочки выбрали стезю педагогов. Одна из дочерей – Аксаутова Ажар Жансултановна – долгое время работала директором Мичуринской средней школы, а после выхода на заслуженный отдых возглавляла районный маслихат.  Жансултан Демеев с женой переехали в г. Кустанай в 1985 году.

Жансултана Демеева не стало 3 февраля 1988 года после продолжительной болезни.

Награжден двумя Орденами Ленина, медалью «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».

 

Яков Яковлевич Цвингер

Герой Социалистического Труда, делегат двух съездов Компартии Казахстана, дважды удостоен Ордена Ленина, председатель колхоза имени Энгельса.

Яков Яковлевич Цвингер родился в 1915 году. Бедность привела его в услужение к кулакам. С 1929 г. он колхозник, учетчик, тракторист, бригадир тракторной бригады. С 1933 года — председатель колхоза «1-е Мая» в родной Республике немцев Поволжья. Отслужив два года в армии, вернулся в родной колхоз председателем. В январе 1940 года, став членом КПСС, был назначен заместителем председателя исполкома Энгельского кантона. Власть не оценила заслуги и преданность своих граждан. Объявив советских немцев шпионами, она сослала их в Сибирь, республики Средней Азии и Казахстан. Участь репрессированных постигла и Цвингера. Его депортировали в Кулундинскую степь. Там дали лобогрейку, двух верблюдов, мальчишку-немца и велели убрать погибающий урожай. День и ночь Яков Цвингер проводил в поле и успешно выполнил задание. Ко времени завершения работы к нему прямо в поле приезжают секретарь райкома и председатель райисполкома и, не принимая его отказа по причине малограмотности, образования в 6 классов, плохого русского языка, немецкой национальности, везут в колхоз.

Так он, репрессированный немец, становится на все годы войны председателем колхоза и активным трудом в тылу создает условия для победы. В январе 1946 года Якова Цвингера призывают на службу переводчиком в группу советских войск в Берлине. На вопрос, что он там делал, он отвечал: «Работал с местным населением». В конце службы ему предлагают выбор: Алтай, Новосибирск, Омск, Оренбург, Кустанай. В годы работы в родной республике на Волге Цвингер часто встречался с населением соседней Уральской области и сохранил теплые воспоминания о казахах. Выбрал Кустанай. Там ему предложили должность председателя колхоза им. Энгельса, на которой он проработал 30 лет и добился больших успехов. Когда Яков Яковлевич начал работать, колхоз был маломощным хозяйством. Урожаи поднимались не выше 4-5 центнеров с гектара. Весь дневной надой умещался в трех флягах, которые почтальон грузил с почтой и отвозил на лошади сдавать на молокоприемный пункт.

А уже в 1956 году колхоз собрал по 21 центнеру с гектара. До освоения целинных земель колхоз засевал зерновыми лишь немногим больше 3 тысяч гектар. К 80-м годам посевная площадь стала вчетверо больше. За время работы Якова Яковлевича было построено свыше ста добротных домов, МТМ, гараж, мельница, животноводческие помещения, участковая больница, в обоих поселках – клубы, столовые, дома культуры, школы. Благосостояние колхозников было всегда в центре правления колхоза. И пример чуткого и заботливого отношения к людям показывал сам председатель.

За почти тридцатилетний период работы Я.Я. Цвингера на посту председателя хозяйство превратилось в многоотраслевое. В двадцать два раза повысилась оплата трудодня. Якову Яковлевичу было присвоено звание Героя Социалистического Труда, он был награжден двумя орденами Ленина, являлся обладателем большой Золотой медали, малой бронзовой медали ВДНХ, нескольких правительственных наград. Умер заслуженный ветеран в 1999 году.

 

Екатерина  Генриховна Деккер

Екатериной Деккер родина всегда воспринималась здесь, в родных местах Кустанайщины, где прошел весь ее жизненный путь труженицы.

Екатерина Деккер – Герой Социалистического Труда, кавалер двух орденов Ленина, депутат двух созывов Верховного Совета Казахской ССР, знаменитая доярка. Подсчитано, что за 20 лет она надоила 1 млн 230 тысяч килограммов молока. И все это руками.

Немецкая семья Деккер исповедовала религию проповедника Меннона, противопоставлявшую себя власти, отказывавшуюся носить оружие, служить в армии и в государственных органах. Меннонитов преследовали во многих странах. Побывав в Германии, Голландии, России, большая семья Деккер в начале XX века оказалась в Казахстане и осела на конезаводе в нескольких километрах от Кустаная. Укрыться от Указа Верховного Совета СССР от 28 августа 1941 года, объявившего советских немцев врагами, Деккерам не удалось.

Деда Генриха Антоновича и отца семейства забрали в трудармию. С пятью детьми 12-14 лет осталась мать Анна. Чтобы выжить, надо было работать и детям. Старшей Екатерине было 14 лет. Об учебе не могло быть и речи. Трудиться меннониты умели от мала до велика. Труд был основой их религии. Став телятницей конного завода №48, Екатерина заметно отличалась от других любовью к своей работе. Подруги, получив для откорма 100 телят, выхаживали не более 92 голов. Екатерина же сохраняла все 100. Усердие было замечено, ей предложили стать дояркой. Журналист П. Чикун о Екатерине Деккер в газете «Строитель коммунизма» писал: «Пример Екатерины Деккер показывает, что может давать любовь к делу, самоотверженный труд на благо отечества. Ведь она находится в равных условиях с другими доярками, а результаты далеко не равные. Секреты в том, что Катя долгие годы безупречно служит народу на одном месте и приобрела большой опыт, выработала у себя качество нового человека, для которого общественное – прежде всего. Никто не может припомнить случая, когда бы Екатерина Генриховна по какой-то причине не явилась в 5 часов утра на ферму. Ферма стала ее вторым домом, где она чувствует себя хозяйкой, с удовольствием видит, как коровы едят каждой персонально положенный корм».

Екатерина ночевала на ферме чаще, чем дома. Эта самоотверженность не могла не сказаться на результатах. Так в 1963 году она надоила от каждой коровы своей группы 3257 кг молока при плане 2250, а в 1965 г. – 3576 кг. Ей поручили руководство звеном доярок, которое в первый же год получило 2755 кг, а средний надой составил 2005 кг.

Екатерина Деккер прожила долгую жизнь. Последние годы тяжело болела. Сдавали нервы. Она жила с племянником Иваном. Только он мог справиться с ее взрывным характером.
Екатерина Генриховна понимала, что, отдавшись целиком работе, лишила себя простого человеческого счастья. У нее не было ни мужа, ни детей и лишь полное одиночество к концу жизни. Родственники уехали в Германию. На желание уехать с ними Германия ответила отказом: «Слишком усердно служила тоталитарной власти». Грустные мысли терзают душу, когда анализируешь жизнь великой труженицы и обнаруживаешь полное равнодушие и забвение не только некогда великих дел ее, но и могилы, не отвечающей статусу Героя Социалистического Труда.

Пивоваров Василий Сергеевич

 

Пивоваров Василий Сергеевич родился в 1915 году в селе Александровка Кустанайского района Кустанайской области. По национальности русский. Член КПСС с 1948 года.

Работать начал в 1930 году в колхозе «Красный Восток». В 1936-1938 годах служил в Советской Армии. В 1938-1940 годах – тракторист Озерной МТС, в 1940-1941 годах – бригадир тракторной бригады колхоза «III Интернационал». В 1942-1957 годах – шофер, бригадир тракторной бригады Александровской МТС, с 1957 года – бригадир тракторной бригады совхоза «Александровский» Кустанайского района Кустанайской области. С 1977 года – на пенсии.

Почти всю свою жизнь Василий Сергеевич Пивоваров прожил в родной Александровке. Трудный и славный путь хлебороба прошел этот человек. Ему довелось работать на сельскохозяйственных машинах разных марок – от колесных «Универсалов» до современных богатырей «Кировцев». Как хорошего организатора еще до войны Василия Сергеевича назначили бригадиром тракторной бригады. Немало умения и сил потребовалось приложить, чтобы она стала одной из лучших в колхозе.

В Великую Отечественную войну для В.С. Пивоварова передовой было хлебное поле, где шла битва за урожай. А сколько энергии и души вложил Василий Сергеевич в трудную землю в период освоения целины! Каждое утро чуть свет выезжал в поле, разминал в руке комочки земли, думал, как получить большой хлеб.

Из характеристики тех лет: «В.С. Пивоваров умеет идти в ногу со  временем, ищет и внедряет в практику лучшие достижения в области техники. Успешное проведение всех полевых работ, высокие урожаи зерна, бережное отношение к технике – характерные особенности коллектива, руководимого В.С. Пивоваровым. Члены бригады постоянно совершенствуют свое мастерство, настойчиво ищут пути повышения урожайности сельскохозяйственных культур…»

Отличных результатов добились труженики в годы восьмой пятилетки. В 1966-1970 годах средняя урожайность зерновых культур составила 18,3 центнеров с гектара при плане 12,8; выработка на условный трактор – 392 гектара, на комбайн – 323; на ремонте техники сэкономлено 16365 рублей.

За эти достижения бригада удостоена почетного звания коллектива высокой культуры земледелия. Указом Президиума Верховного Совета СССР от 8 апреля 1971 года Пивоварову Василию Сергеевичу присвоено звание Героя Социалистического Труда с вручением ордена Ленина и Золотой медали «Серп и Молот».

В.С. Пивоваров награжден также орденом Ленина (1956 г.), медалями «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.» (1945 г.), «За освоение целинных земель» (1967 г.).

 

Алимпиев Николай Филиппович

Алимпиев Николай Филиппович родился в 1910 году в Москве. Член КПСС с 1943 года.

С 1930 года работал в землеустроительных организациях в городе Кустанае. В 1938-1943 гг.– главный инженер Казсовхозмелиостроя Наркомата совхозов Казахской ССР, в 1943-1946 годах – директор совхоза «Чалабай» Чарского района Семипалатинской области. В 1946-1955 годах – директор Семипалатинского, затем Павлодарского и Кустанайского трестов совхозов. В 1955-1962 годах – директор совхоза «Краснопартизанский» Кустанайского района Кустанайской области.

Совхоз «Краснопартизанский» в Кустанайской области много лет был одним из отстающих. Как-то получалось, что руководители там долго не держались, а хозяйство приносило одни убытки. И вот в 1962 году на должность директора совхоза был назначен Николай Филиппович Алимпиев. К этому времени он уже имел тридцатилетний стаж работы в сельском хозяйстве.

Новый руководитель с первых же дней повел коллектив на борьбу за технический прогресс, опираясь на партийную организацию, с помощью специалистов начал поднимать хозяйство, внедрять все новое, передовое, научную организацию труда. В совхозе была поставлена на научную основу ветеринарно-техническая служба. За счет широкой механизации ферм, применения передовых методов ухода за скотом значительно возросла продуктивность животноводства.

Произошли крупные сдвиги и в полеводстве. Здесь применили межполосную обработку земли, стали сеять травы, выращивать овощи. Распахали пойменную землю, нарезали гидротехническую сеть, разместили дождевальные установки, щедро удобрили землю. Плодородные земли, на которых выращивались овощи, стали давать продукции больше чем на миллион рублей. Были полностью механизированы посадка овощей, рыхление, полив, на 50 процентов – прополка.

В корне изменились условия труда и быта людей в совхозе, значительно увеличились заработки. Решена проблема занятости сельчан круглый год. Было развернуто строительство жилья, общественных зданий и ремонтных мастерских. Построен цех по переработке овощей, действуют зимние теплицы. Большое внимание уделяется подготовке кадров, совмещению профессий. В совхозе поощряются заочная учеба, художественная самодеятельность, занятия физкультурой, музыкой и т.д.

Внедрение комплексной организации труда, коренное перевооружение и расширение производства сказались на рентабельности совхоза.

Совхоз «Краснопартизанский» стал передовым, многоотраслевым хозяйством. Его прибыль за 1966-1970 годы составила 3,4 миллиона рублей. Хозяйство выполнило пятилетний план по сдаче зерна на 238 процентов, мяса – на 134, молока – на 113, овощей – на 109 процентов, являлось участником ВДНХ СССР 1967, 1968, 1969 и 1970 годов. В 1970 году за успехи в развитии сельскохозяйственного производства совхоз «Краснопартизанский» награжден Почетной грамотой в честь 100-летия со дня рождения В.И. Ленина.

Заслуги Н.Ф. Алимпиева перед Родиной неоднократно отмечались правительством. Указом Президиума Верховного Совета СССР от 7 мая 1971 года Алимпиеву Николаю Филипповичу присвоено звание Героя Социалистического Труда с вручением ордена Ленина и Золотой медали «Серп и Молот». Он награжден двумя орденами Ленина, орденом Трудового Красного Знамени, медалями «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.» и «За освоение целинных земель», Почетными грамотами Верховного Совета Казахской ССР.

Н.Ф. Алимпиев избирался членом ЦК Компартии Казахстана, Кустанайского районного комитета партии и депутатом райсовета.

 

Сидорова Вера Васильевна

Сидорова В. В.  родилась 15 августа  1934  года  в селе Верхняя Тишанка Таловского района Воронежской области. В 1941 году пошла учиться в первый класс Таловской средней школы. После окончания школы в 1953 году поступает на агролесомелиоративный факультет Казанского сельскохозяйственного института им. М. Горького. После окончания института по комсомольской путевке  приезжает на освоение целинных земель в Кустанайскую область.

Трудовую деятельность начала в 1958 году  агрономом отделения, агрономом-экономистом совхоза «Джамбулский»  Карасуского района Кустанайской области.

В ноябре 1959 года была избрана первым секретарем Карасуского райкома комсомола, в мае 1960 года вступает в члены  КПСС и  в декабре 1961 года избирается вторым, затем первым секретарем Кустанайского обкома комсомола. С января 1965 года по март 1987 года Сидорова В. В. на партийной работе: работает первым секретарем Тарановского, Кустанайского районных комитетов партии.

В январе  1985 года избрана вторым секретарем Уральского областного комитета партии, в марте 1985 года на первой сессии Верховного Совета одиннадцатого созыва избрана членом Президиума, в 1987 году заместителем председателя Президиума Верховного Совета Казахской ССР.

Сидорова В.В. на протяжении всей своей трудовой деятельности принимала активное участие в работе районных, областных, республиканских  выборных партийных и  исполнительных органов. Трижды избиралась членом ЦК Компартии Казахстана, депутатом Верховного Совета Казахской ССР трех созывов, депутатом Целинного краевого, Кустанайского и Уральского областного, районных  Советов. Неоднократно избиралась членом комитета советских женщин под руководством Валентины Терешковой.

В 1976 году за выдающиеся успехи во всесоюзном социалистическом соревновании Сидоровой В. В. присвоено звание Героя Социалистического  Труда с вручением ордена Ленина и золотой медали «Серп и молот».

Первый орден Ленина Сидорова В. В.  получила в  1972 году.

Награждена тремя орденами Трудового Красного знамени, многими юбилейными,  бронзовой, серебряной, золотой  медалями  ВДНХ СССР.

Имеет грамоты Верховного Совета Казахской ССР, Почетную грамоту Президента Республики Казахстан, звание «Заслуженный агроном Казахской ССР».

Решением Костанайского районного маслихата от 8 августа 2014 года № 232  ей присвоено звание «Почетный гражданин района».

В марте 2011 года была приглашена в представительство ООН в Казахстане  в связи с выпуском книги «О 100 выдающихся женщин планеты Земля», в которой есть имя Сидоровой В. В.

Проживает в г. Алматы.

 

Кузьмина Алевтина Ивановна

Кузьмина Алевтина Ивановна  родилась 29 декабря 1940 года в городе Рыбинске Ярославской области.

Трудовую деятельность Кузьмина А. И. начала в колхозе «Красное Знамя» Максатихинского  района Калининской области. С 1963 года работает дояркой в  совхозе «Силантьевский», с 1964 года – доярка отделения  Кировка   совхоза «Краснопартизанский» Кустанайского района.

В одном из областных изданий о ней писали: «Начинала Алевтина Кузьмина как подменная доярка. И вскоре ей уже предложили набрать группу коров. Кузьмина охотно согласилась. Момент был подходящий: богатый и передовой совхоз «Краснопартизанский» обновлял общественное стадо, закупил партию черно-пестрых коров.

Поехала Алевтина набирать группу, а коров уже разобрали. Ей остались яловые, «запущенные», малоудойные.  Но благодаря совхозному осеменатору дяде Коле, которого она с благодарностью вспоминает, черно-пестрые стали дружно телиться, молоко полилось рекой. Лучшие особи давали 30-литровые удои. А надои устремились к рекордным – четыре тысячи литров (кг) и больше…»

Кировская ферма положила начала движению доярок-трехтысячниц. На базе отделения, где работала Кузьмина А. И.,  была создана школа передового опыта под её руководством. Здесь были внедрены машинное доение коров, двухсменная организация труда животноводов, комплексно механизированы все трудоемкие процессы. Удой на одну фуражную корову по группе Кузьминой А. И. составил по годам:

1972 год – 4011 кг при плане 2700 кг

1973 год – 4026 кг при плане 2700 кг

1974 год – 4287 кг при плане 2900 кг

За девятую пятилетку Кузьмина А. И. надоила на фуражную корову 4582 кг. Кузьмина А. И. – бессменный лидер в соревновании доярок района и области, она одной из первых перешагнула четырехтысячный рубеж по надоям молока от коровы.  Высокие надои свыше 5000 литров молока от одной фуражной коровы – главный итог ее многолетнего труда.

Кузьмина А. И. – инициатор районного и областного  социалистических соревнований  за высокую продуктивность ферм.

Постановлением Центрального Комитета компартии Казахстана и Совета Министров Казахской ССР от 30 декабря 1976 года Кузьминой Алевтине Ивановне присуждена Государственная премия Казахской ССР.

Кузьмина А. И. избиралась делегатом ХХVI, ХХVII съездов КПСС, депутатом Верховного Совета Казахской ССР десятого, одиннадцатого созывов, депутатом областного и районного Советов депутатов трудящихся, членом  областного и районного комитетов партии.

За достижение наивысших результатов в социалистическом соревновании по итогам 1980 года и десятой пятилетки  Кузьмина А. И занесена в областную Книгу и Галерею трудовой славы, по итогам социалистического соревнования за 1983 год занесена в Книгу Почета совхоза «Краснопартизанский».

За проявленную трудовую доблесть в выполнении социалистических обязательств по увеличению производства и заготовок продуктов животноводства Указом Президиума Верховного Совета Казахской ССР от 15 декабря 1980 года Кузьмина А. И. награждена Почетной грамотой Верховного Совета Казахской ССР.

Указом Президиума Верховного Совета СССР от 19 февраля 1981 года Кузьминой А. И. присвоено звание Героя Социалистического Труда.

Современники отмечали, что получив Звезду Героя, Кузьмина осталась скромным человеком. Не любила быть на виду, не требовала привилегий. Также и с квартирой получилось. Как Герою, Алевтине Кузьминой полагалась благоустроенная городская квартира. Она отказывалась: у меня в Кировке (одно из отделений «Краснопартизанского») квартира есть, зачем другая? Когда совхозы и фермы стремительно теряли позиции, Алевтину Ивановну пригласил Кустаная Василий Евсеевич Корнев: «Держу для тебя квартиру, начинай оформлять». Но через три дня в город пришел другой руководитель, тема была исчерпана. Сейчас Кузьмина живет в двухкомнатной квартире в Костанае, которую купила на личные сбережения. В 90-х сбер­книжка ее, как у всех, растаяла, и она снова копила деньги.

 

Самоотверженная работа Кузьминой А. И. отмечена тремя Орденами Ленина, многими юбилейными медалями и памятными знаками, грамотами, благодарственными письмами, дипломами.

 

 

Валентин Двуреченский: подлинный патриот страны

Традиция отличать героев труда осталась и в независимом Казахстане. В республике 1 декабря 2008 года учреждена высшая степень отличия, присваиваемая за выдающиеся достижения в экономическом и социально-гуманитарном развитии страны –  Қазақстанның Еңбек Ері  (Герой Труда Казахстана). 

Один из тех, кто в числе первых был удостоен этой высшей награды, жил и трудился в Костанайском районе. Он возглавлял ТОО «Костанайский НИИСХ», которое при нем стало одним из флагманов сельскохозяйственной науки. А до этого работал в производстве, руководил совхозами костанайщины, был министром сельского хозяйства республики Казахстан… Это – Валентин Иванович Двуреченский.

В.И. ДВУРЕЧЕНСКИЙ, Герой Труда Казахстана, кавалер ордена Ленина, трех орденов Трудового Красного Знамени, ордена «Знак Почета», орденов «Отан» и «Парасат» родился 7 января 1936 года в селе Большая Алексеевка под Липецком. В 1962 году окончил Плодоовощной институт имени Мичурина, в 1982 году – Академию народного хозяйства СССР. Работал главным агрономом совхоза «Раздольный», совхоза «Буревестник», директором сов­хоза «Шевченковский», заместителем и начальником Кустанайского облсельхозуправления, первым секретарем Урицкого райкома КП, вторым секретарем Кустанайского обкома КП, секретарем ЦК КП Казахстана, министром сельского хозяйства РК, гендиректором ТОО «Костанайский НИИСХ», директором РГКП «Заречное» (ОПХ «Заречное»). Кандидат экономических наук. Обладатель четырех патентов. Автор научных книг и 50-ти статей. Умер 2 сентября 2014 года. Похоронен на Аллее Славы городского кладбища Костаная.

Как и все, кто был удостоен высших наград за добросовестный труд, Двуреченский происходил из простой крестьянской семьи. Отсюда, наверное, любовь к земле, особое к ней отношение. Да и отец был председателем колхоза, привил неравнодушное отношение к земледелию сыну.

В 1962 году, после окончания плодоовощного института им. Мичурина, Валентин Двуреченский с дипломом ученого-агронома приехал на целину. Трудовую деятельность начал в совхозе «Раздольном» тогда еще Семиозерного района. Хлебнул, что называется, все тяготы первых целинных лет, но из Казахстана не уехал. А сразу пошел вверх по карьерной лестнице, причем к этому не стремился: замечали и выдвигали. Так, сначала прошел школу совхозных директоров (совхоз «Шевченковский» Джетыгаринского района), после был назначен первым секретарем Урицкого (ныне Сарыкольского) райкома партии. Именно здесь в полной мере проявились его организаторские и профессиональные качества – он много внимания уделял культуре земледелия, агротехнике. Борис Князев, Герой труда Казахстана, в интервью одной из областных газет отмечал, что благодаря Двуреченскому в районе решили проблему засоренности полей овсюгом:

– Двуреченский был масштабным человеком. Он весь район заставил, научил, убедил работать так, чтобы овсюг отступил. Я и раньше говорил, что ему уже тогда надо было дать Героя.

Далее в биографии Валентина Двуреченского – партийная работа. В полной мере к своим профессиональным знаниям и навыкам он вернется уже в качестве министра сельского хозяйства – практически в независимом Казахстане (1990 год). По словам Багытура Дандыбаева, видного общественного деятеля Костанайской области и тоже аграрника, есть несколько важнейших вех, связанных со становлением независимого Казахстана и аграрной отрасли в РК:

– С участием Двуреченского разрабатывались законы о земле, о зерне. Возьмите любой правительственный документ, касающийся сельского хозяйства – Валентин Иванович был экспертом, инициатором, защитником интересов аграрного сектора.

Наибольшую известность не только в Казахстане, но и за пределами страны получила разработанная Двуреченским влагосберегающая (нулевая) технология обработки почвы. Он ее пропагандировал, но не навязывал аграриям на протяжении всей работы в Костанайском НИИ сельского хозяйства. Впрочем, это не единственная его разработка в области аграрной науки. Агрегаты и орудия для обработки земли по сей день используются не только костанайскими аграриями, они имеются на вооружении во многих сельхозпредприятиях и фермерских хозяйствах соседних областей и стран.

Все, кто знал Валентина Ивановича лично и работал с ним, говорят о нем как вспыльчивом, горячем, даже противоречивом человеке. Но вместе с тем стрежнем его характера была принципиальность и справедливость. Вкупе с глубокими знаниями это давало тот авторитет, к которому прислушивались не только рядовые работники, но и вышестоящее руководство. Да что там – первый президент Казахстана Нурсултан Назарбаев всегда ценил мнение Валентина Ивановича, и после кончины ученого прислал телеграмму, в которой отметил самое важное в Двуреченском: «Его всегда отличали высокий профессионализм, преданность своему делу, качества подлинного патриота нашей Родины…»