«Туристерге сын-тегеурін»: Қазақстанда көрікті жерлер бар, бірақ инфрақұрылым алға қойылмаған

Біздің ел табиғаты әсем, мәдени және қасиетті орындарға бай. Алайда басты мәселе — нысандардың бір-бірінен тым алыс орналасуы. Жолсыздық пен туристік қызметтің жоқтығынан көптеген адамдар туған жерді кейінге қалдырып, шетелдегі қолайлы демалысты таңдайды. Ал инфрақұрылымы жақсы қала мен табиғат аясындағы орындарда қонақтар легі толастамайды.

«ТоболИнфо» тілшілері Қостанай облысының Амангелді және Жангелдин аудандарында, Шығыс Қазақстанның ерекше жерлерінде, сондай-ақ еліміздің ең туристік қаласы — Түркістанда болып, Қазақстан бойынша саяхаттаудың артықшылықтары мен кемшіліктерін өз көздерімен көрді.

ДАЛА БАТЫРЫ

Сапарымызды Қостанай облысынан бастаймыз. Амангелді және Жангелдин аудандары — картадан сирек кездейсоқ табылатын өңірлер. Қашықтығына қарамастан, мұнда қызықты дүниелер көп: көне мәдениеттер ескерткіштері мен жабайы табиғат бұрыштарынан бастап, аспанды ғасырлар бұрынғыдай айқын көруге және жергілікті батырлар жайлы аңыздарға қанығуға болады. Бірақ бұл өңірлерге жету үшін ұзақ жолға дайын болу қажет: асфальт орнын топырақ жол басады, ал түнейтін жер табу бөлек сынақ болуы мүмкін.

Біздің маршрут Кейкі батырдың (1871–1923) кесенесінен басталды. Нысан R-259 «Арқалық — Амангелді» тасжолының бойында орналасқан.

Кейкі батыр — 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс әскерінің басшысы. Оның тағдыры қайғылы аяқталды: 1923 жылы қызыл әскерлер қолынан қаза тапты. Батырдың басы шабылып, кейін Санкт-Петербургтегі Кунсткамера қорына жіберілген. Тек 2016 жылдың күзіне қарай ғана отанына қайтарылып, жер қойнына берілді. Ал кесене 2017 жылы салынды. Айта кетерлігі, ол жолдың дәл жанында тұрғызылған.

— Батырдың денесі мен туыстарының сүйектері жазалаудан кейін қайда жерленгені әлі күнге дейін белгісіз. Дегенмен кесененің ішінде Кейкі батырдың қасына оның ағасы Шабар мен жары Ақжанға арналған ескерткіш тақталар қойылған, — дейді жергілікті имам әрі кесене шырақшысы Мейрамхан Жауке. — Батыр оңаша өмірді, аңшылықты жақсы көрген. Осы үшін халық оны Кейкі («жапан түз адамы») атап кеткен, ал «Қол мерген» деген атын ерекше мергендігі үшін алған.

Кесенеге жиі адамдар тоқтап, дұға бағыштап кетеді.

Кесененің қарсы бетінде саяхатшыларға арналып үй салынған. Билік ойы бойынша, мұнда адамдар аялдап, тынығуы тиіс еді. Алайда нысан 2017 жылдан бері жабық тұр, бірде-бір турист қабылдамаған.

Бұл жерге Қостанайдан асфальт төселген жол апарады — қашықтығы шамамен 400 шақырым. Айта кету керек, жолды күтіп ұстауға үнемі қаржы бөлінеді. Мысалы, тамыз айында мемлекеттік сатып алу сайтында облыстық маңызы бар КР-28 «Арқалық — Торғай» автомобиль жолының (0–121 км) ағымдағы жөндеу жұмыстары туралы лот жарияланды. Жоспарланған сома — 168 млн теңге. Жеңімпаз «АЛЮМИНСТРОЙ» ЖШС атанды. Жұмыстың орындалу мерзімі — 2025 жылдың 1 қыркүйегіне дейін.

БІЗДІҢ «ДУБАЙ»

Бұдан кейінгі бағытымыз Амангелді ауданындағы ең танымал орындардың бірі – Құмкешу ауылы болды. Оны әзілдеп «жергілікті Дубай» деп те атайды.

Мұнда көз жетер жерге дейін «қозғалмалы» бархандар мен құм төбелер созылып жатыр. Көпшілік бұл жерге әдемі суретке түсуге және Қостанай облысы үшін тосын көрінетін табиғи сұлулықты көзімен көру үшін келеді.

Шынында да, көрініс әсерлі. Бірақ туристерді қабылдауға жағдай жасалмаған. Ұлттық нақыштағы сервистің жоқтығы байқалады. Егер қазақтың ұлттық тағамдарын сату, қонақтарға бауырсақ, құрт пен қымыз ұсынып, атпен немесе түйемен серуендеуді ұйымдастыру жолға қойылса, мұнда туристер Қазақстанның түкпір-түкпірінен ғана емес, өзге елдерден де ағылар еді — жол бар.

Егер бұл іске шын мәнінде қызығушылық танытқан кәсіпкерлер табылып, не билік тарапынан ерекше назар аударылса, бұл мекен шөл ішіндегі нағыз оазиске айналары анық.

Біздің барған кезімізде мұнда екі киіз үй тігілген екен, онда кәуапқа тапсырыс беруге болады. Сондай-ақ «алтыбақан» орнатылған. Өкінішке қарай, қатты ыстыққа қарамастан, салқын сусындар мен су сатылмады.

ҰЛЫЛАР ІЗІМЕН

Құмкешуден кейінгі бағытымыз Жангелдин ауданының орталығы – Торғай ауылы болды. Мұнда біз бірден екі музейге бардық. Алғашқысы – Ахмет Байтұрсынұлы мен Міржақып Дулатұлы атындағы әдеби музей. Ол «Жангелдин атындағы Торғай музейлер кешені» КМҚК құрамына кіреді. Екіншісі – Ыбырай Алтынсариннің мемориалдық-педагогикалық музейі.

Торғай ауылындағы Ы. Алтынсарин мұражайына жыл сайын жүздеген қонақ келеді

Торғай ауылында тарихи мұраға ерекше құрметпен қарайды. Бұл жерден шыққан ұлы тұлғалардың есімі қастерленіп, олардың еңбегі мұқият сақталуда. Жыл сайын мұнда Қазақстанның түкпір-түкпірінен мыңдаған қонақ келеді. Жергілікті халық қонақжай, мейірімді әрі көмектесуге әрдайым дайын.

Дегенмен, туристер ағыны бар жерде қонақүй, дәмхана секілді сервистің де болуы қажет қой. Бұл туралы музей қызметкері Гүлбану Сәрсекей былай дейді:

— Қазіргі уақытта үлкен туристік топтарды орналастыратын жеріміз жоқ. Дегенмен, бұл мәселе жақын арада шешімін табады деп үміттенеміз, — дейді ол.

Шынында да, музей облыстағы ең үздіктердің бірі саналады. Ол 1991 жылы ашылған. 10 залдан тұрады, мұнда сирек экспонаттар, құнды құжаттар мен мұрағат материалдары қойылған.

Аудан орталығында танымдық туризм үшін белгілі бір жағдай жасалған, бірақ Ахмет Байтұрсынұлы туған әрі мәңгі тыныстап жатқан Ақкөл ауылына апаратын жолда жағдай мүлде басқа. 2022 жылы ғалымның 150 жылдығына орай мұнда кесененің қасына үй-музей салынып, ескерткіш бюст орнатылды.

Торғай өңірінің далаларында жылқы үйірлері, ірі қара мал және қой отарлары жиі кездеседі

Алайда, осы тарихи орынға апаратын дұрыс жол әлі күнге дейін жоқ. Жол 1978 жылы салынғаннан бері күрделі жөндеу көрмеген. 2024 жылғы көктемгі су тасқыны жағдайды одан әрі қиындатып, жолды шайып кеткен.

Торғайдан үй-музейге дейін бізге 100 шақырымнан астам қара жолды еңсеру керек болды. Жол – лайсаң шұңқырлар мен ойық-ойық сайлардан тұрады. Әйтеуір, жолымыз болды: сол күні жаңбыр таңертең жауып, түске қарай жер кебе бастаған екен. Кейбір жерлерде көлік батып қала жаздады. Егер жаңбыр біз жүрген кезде жауған болса, бірнеше күнге қалып қоюымыз да мүмкін еді.

Әйтеуір бір сәтте біз лайсаң жолдан шығып, қиыршық тас төселген бөлікке жеттік. Сол кезде ғана жүру жеңілдеді.

Сонда ой туындайды: егер бұл жерге жету мүмкін болмай тұрса, жаңа қонақүй салудың қажеті қанша еді? Мүмкін, Байтұрсынұлының 150 жылдығына орай қаражатты жолды жөндеуге жұмсаған дұрыс болар ма еді?

Бұл сұрақты біз аудан әкімдігіне қойдық. Жауапты Жангелдин ауданының ТКШ, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі берді. Олар:

— Техника Ақкөл ауылынан Торғай бағытына қарай жұмыс істей бастады. Биыл 50 шақырым жолға қиыршық тас төсеу жоспарланған, қазір соның жартысы ғана орындалды. Жаңбыр жиі жауып тұрғандықтан, техника батпаққа батып, жұмысты тоқтатуға мәжбүрміз. Жер кебе салысымен, жұмыс қайта жалғасады, — деп түсіндірді.

Әзірге биліктің айтары осы болды. Асфальт қашан төселетіні туралы нақты жоспар жоқ.

Соған қарамастан, біз үй-музейге жеттік. Негізі ол үнемі ашық болуы керек қой, жолай өткен жолаушылар демалуы үшін. Бірақ біз кешкісін келгенде, есігі жабық тұрды. Музейге кіру үшін көрші Ақкөл ауылынан қарауыл іздеуге тура келді.

Дегенмен, айта кету керек, ғимарат шынында да қонақтарды қабылдауға бейімделген. Мұнда бірнеше қонақ бөлмесі мен ас үй бар. Ғимараттың екінші бөлігі экспозицияға арналған — XX ғасырдың басындағы тұрмыстық заттар мен киімдерді көруге болады.

Айтпақшы, «ТоболИнфо» тілшілері 2022 жылы осы музейдің ашылуында болған еді.

Алғашында Қостанай облысының билігі Байтұрсынұлы дүниеге келген жерде тұрған ескі үйді жөндеуге 22 млн теңге бөлген. Бірақ жөндеу жұмыстары басталғанда үй қирап қалды. Сол кезде жобалық-сметалық құжаттама әзірлеп, жаңа үй салу туралы шешім қабылданды. Бюджет 37 млн теңгеге дейін өсті. Бұл туралы өз сұхбаттарында облыстық мәдениет басқармасының сол кездегі басшысы Ерлан Қалмақов айтқан болатын. Көптеген жергілікті тұрғындар мен ақсақалдар ескі үйдің сақталмағанына өкініш білдірді.

Нәтижесінде бізде қазір 37 млн теңгеге салынған, дала төсінде тұрған жаңа үй-музей бар. Бірақ ол өркениеттен алыс, әрі жету аса қиын.

Айтпақшы, біздің сапарымызда тағы бір қасиетті орын болуы керек еді — Жангелдин ауданының Бидайық ауылындағы Міржақып Дулатовтың кесенесі. Ол Торғайдан шамамен 130 шақырым жерде орналасқан. Өкінішке қарай, жолдың жоқтығынан біз ол жерге жете алмадық. Ал, осы жылдың қарашасында Қостанай облысы жазушының 140 жылдығын атап өтеді. Оның сүйегі туған жеріне тек 1992 жылы әкелініп қойылған. Бірақ бұл қасиетті орынға апаратын жол әлі күнге дейін салынбаған, әрі жоспар да жоқ.

ЕМДІК ТҰЗ

Байтұрсынұлының үй-музейі – бұл өңірдегі жалғыз көрнекті орын емес. Мұнда ерекше табиғи нысан бар — Тұзды көл. Ол тыныш, сырт көзден сәл жасырын, Ақкөл ауылынан шамамен 20 шақырым жерде орналасқан.

Тұзды көл өзінің көлемімен таңғалдырады

Алайда бұл 20 шақырым да үлкен сынақ. Жолдың кей тұсы ойық-ойық, кейде жыра, жаңбырдан кейін батпаққа батып қалу қаупі бар. Әр метріне мұқият қарап, баяу жүруге тура келеді.

Көлдің өзі соншалықты әсер қалдырады, тіпті басқа әлемге тап болғандай боласың.

Тұзды көл өзінің көлемімен және көрінісімен таңғалдырады — аумағы 10 шаршы шақырымға жуық. 2007 жылға дейін мұнда өндірістік деңгейде тұз алынған.

Минералды су көзіне баратын нұсқаушы белгі — бұрғылау мұнарасы

Инфрақұрылым жағынан — жағалауда екі күрке мен әжетхана ғана бар.

Көлді және оның маңын аралап жүргенімізде, Алматы нөмірлі көлікті көрдік. Ішінен екі қария шықты, олардың да әсерге бөленгені жүздерінен байқалды. Кейін белгілі болғандай, олар бұл жерге әдейі Алматыдан келген екен.

Алматыдан тұзды көлге дейінгі жолды ер адамдар үш күнде еңсерді

— Бұл жер жайлы біз әлеуметтік желіден оқыдық, — дейді Серкібай Балғабек. — Қазақстанда осындай ерекше, емдік қасиеті бар көл барын білмеппіз. Біз арнайы келіп, шомылып, буындарымызды емдегіміз келді. Өйткені мұнда түскеннен кейін көп адамдардың жағдайы жақсарады деп естідік. Тек бір нәрсе көңілге қаяу түсірді — жол жоқ, көлігімізді сындырып ала жаздадық. Бұл жердің туристік әлеуеті зор. Егер инвесторлар тартып, инфрақұрылымды дамытып, санаторий салынса, мұнда халық көптеп ағылар еді. Бастысы — бәрін ақылмен жасап, табиғатқа зиян тигізбеу керек.

Серікбай аға көлдің емдік қасиеттеріне сенеді

Ақкөлге жақын тағы бір қызықты орын бар — геотермалды бұлақ. Оны ондаған жыл бұрын геологиялық барлау кезінде тапқан: мұнай іздеп жүрген бұрғылау қондырғысы шамамен +70 °С ыстық суға кезіккен.

Ванналардың қызғылт-қоңыр түсі радонды бастау суының әсерінен пайда болған

Геологтар кеткен, бірақ қондырғы қалып қойған. Сол жерден әлі күнге дейін ыстық су атқылап жатыр. 1991 жылы ғалымдар бұл суды йод-бромды деп танып, оны емдік шараларда пайдалануды ұсынған. Басқа елдерде, мысалы Грузияда, мұндай ыстық көздер абаттандырылған, бассейндер салынып, инфрақұрылым жасалған, туристерге лық толы. Ал бізде сол жерде үш тот басқан ванна ғана тұр. Оны энтузиастар алып келген, жолаушылар шомылсын деген оймен. Ал айналасы — батпақ пен шалшық…

ЕРЕКШЕ КЕШЕН

Әрине, Торғай өңірінде туризмді дамытудың оң үлгісі де бар. Taj Tortgai хабы – әлемге әйгілі ғажайыптар мен сәулет туындыларының көшірмелері жасалған орын. Ол Амангелді ауылында, Арқалық – Торғай тасжолының бойында орналасқан.

Амангелдідегі майя пирамидасының көшірмесі әсерлі көрінеді

Айта кетейік, кешен жергілікті тумасы, меценат Сапар Ысқақовтың жеке қаражатына салынып жатыр. Құрылысы 2020 жылдың тамызында басталған, ал жоспар бойынша 2026 жылдың күзіне дейін аяқталуы тиіс. Осы мақсатқа қазірдің өзінде 3 млрд теңгеден астам қаржы жұмсалған. Жарияланған ақпаратқа сәйкес, инвестор жалпы 6 млрд теңгеге дейін салуды көздеп отыр.

Жоба өте ауқымды әрі қызықты. Бірақ оның болашақта туристер арасында қаншалықты сұранысқа ие болатынын уақыт көрсетпек. Себебі бұл жерде де қонақүй, дәмхана және өзге де сервистік қызметтердің жеткілікті болуы – өзекті мәселе.

САРАПШЫ ПІКІРІ

Билік мәселенің барын мойындайды, бірақ оны шешу үшін қомақты қаржы қажет екенін айтады. Ал жергілікті бюджет мұндай шығынды көтере алмайды. Қостанай облыстық мәслихатының депутаты Динара Утебаева Амангелді мен Жангелдин аудандары – өңірдегі туризмді дамытуға үлкен әлеуеті бар қазына екенін және олар ерекше назарға лайық екенін атап өтті.

— Туристік әлеуеттің толық ашылуы үшін инфрақұрылымды жүйелі түрде жақсарту қажет, — дейді ол. — Қазір мұнда ең қарапайым нәрселердің өзі жетіспейді: таза дәретханалар, сапалы жолдар, тамақтанатын және демалатын орындар жоқтың қасы. Ең бастысы – туристерге жайлылық жасау керек. Мұнда Алматыдан, Көкшетаудан және өзге қалалардан қонақтар келеді.

Депутаттың айтуынша, туризмді дамытудың нақты серпіні үшін мемлекеттік қолдау бағдарламасы қажет.

— Басқа елдердің, мысалы Түркияның тәжірибесі көрсеткендей, туристік нысандарды дамытуға берілетін жеңілдіктер мен ынталандырулар, шағын бизнесті қолдау және аймақтық брендті ілгерілету туристер ағынын айтарлықтай арттырып, жергілікті халық үшін жаңа жұмыс орындарын аша алады. Меніңше, кешенді тәсіл ғана бұл аудандарды Қазақстанның айрықша інжу-маржанына және біздің мақтанышымызға айналдыра алады, — деп пікір білдірді сарапшы. — Ал мемлекет аймақты белсенді қолдайтынын білгенде, жергілікті кәсіпкерлер де жігерленіп, ұлттық нақышты енгізуге ұмтылады.

Айтпақшы, алдағы уақытта Астананы халықаралық Транскаспий көлік дәлізімен Торғай арқылы байланыстыратын автожолдың құрылысы жоспарланып отыр. Бұл бағыт Қазақстанның орталық және батыс облыстары арасындағы жолды 560 шақырымға қысқартады және жалпы Торғай өңірінің дамуына қуатты серпін беруі тиіс.

ЕЛІМІЗДІҢ ШЫҒЫСЫНДА

Жолдың жоқтығы, инфрақұрылым мен сервистің әлсіздігі тек Қостанай облысына ғана емес, Қазақстанның өзге өңірлеріне де тән. Егер батыс пен оңтүстік аймақтар жағдайы біршама жақсы болса, шығыс облыстардың ахуалы солтүстікпен бірдей ауыр. Ал табиғи байлыққа келгенде, ол жақта мол қазына бар. Тек олардың көбі әлі күнге дейін қолжетімсіз.

Шығыс Қазақстан көркем табиғатымен әйгілі

Шығыс Қазақстан – туристер арасында танымалдығы жылдан-жылға артып келе жатқан аймақтардың бірі. Бұл өңірде таулар мен ормандар, далалар мен шөлдер бар, музейлерді, мешіттерді және тарихи нысандарды аралауға болады. Ең көрнекті жерлердің қатарына Бұқтырма су қоймасы, Зайсан көлі, Қиын-Керіш шатқалы және Рахман қайнары жатады.

Осы жылдың шілдесінде «ТоболИнфо» ақпарат агенттігінің редакторы Александра Сергазинова Шығыс Қазақстанда болып қайтқан еді. Ол өңірдің өзіне қалдырған әсерімен бөлісті.

Қостанай тұрғындары демалыстарын Шығыс Қазақстанда өткізуге жиі таңдай бастады

— Бұл жердің әлеуеті зор, — дейді журналист. — Бұған дейін мен іс-сапармен Женевада болғанмын, бірақ табиғи байлығын салыстырғанда, мені Шығыс Қазақстан көбірек баурап алды. Өйткені бізде табиғаттың көп бөлігі қол тимеген күйінде сақталған. Оның басты себебі – кейбір орындарға жету өте қиын, ара қашықтық ұзақ, өркениеттен алыс. Бірақ соңғы жылдары ШҚО-да көп нәрсе жасалып жатыр. Мысалы, бірнеше жыл қаңырап бос тұрған «Рахман қайнары» санаторийі қазір жұмыс істеп тұр, оған сұраныс артып келеді. Әсіресе, жол салынып жатқаны, су ағарлар мен нөсер жүйелерінің орнатылып жатқаны қуантты. Инфрақұрылымды дамытуға мемлекет қаржы бөліп отыр.

ШҚО-да халық медицинасын бағалайтындар арасында танымал — панта емдеу дамыған. Сондай-ақ, белсенді демалысты ұнататындар Алтай тауларына жорық ұйымдастырады.

Бірнеше жыл бойы Рахманов бұлақтары шипажайы қараусыз қалған еді, алайда қазір ол мемлекет балансында

Туристер санының артуына байланысты, мемлекеттік қолдаудың арқасында жергілікті тұрғындар да өңірдің экономикалық дамуына белсенді араласа бастады. Александра Кабдуллаевна атап өткендей, «Рахман қайнарының» маңындағы Берел ауылында кәсіпкерлер қонақ үйлер салып жатыр.

— Адамдар бұның тиімді екенін түсінді, өйткені туристер ағымы көбейіп келеді, — дейді ол. — Қазірге дейін негізінен Қазақстанның ішкі туристері келіп жүр. Бірақ Катон-Қарағай ауданында халықаралық әуежай салынып жатыр, сол кезде шетелдік туристерге де ыңғайлы жол ашылады.

Шығыс Қазақстанда болып қайтқан қостанайлық Қайрат Распеков та өңірдің табиғи байлығы мен демалыс деңгейі бойынша Грузиядан кем түспейтінін атап өтті.

Бұл шіркеу 2023 жылғы қатты орман өрттері кезінде ғажайыппен аман қалған

— Біздің басты мәселелеріміздің бірі — барымызды дұрыс насихаттай алмаймыз, — дейді ол. — Мысалы, Грузияда пастила, чурчхела мен шарап кез келген жерде сатылады, бұл – олардың бренді. Ал бізде қымыз, үй өнімдері — май, құрт, қаймақ табу қиын. «Рахман қайнарында» чипсы мен сухарики сатылады, бірақ бауырсақ пен жент жоқ. Ал олар болса – пайдалы эко-өнімдер. Меніңше, ұсыныс болса, сұраныс та пайда болады. Ұлттық нақышты дамыту керек, бірақ адамдардың санасын өзгерту оңай емес.

Оның пікірінше, туризмнің дамуына кедергі болып тұрған тағы бір мәселе — қызмет пен өнімнің қымбаттығы.

— Көп адам пайда тапқысы келеді, бірақ ол бірден бола қоймайды. Әрине, жұмыс істеу қиын, бірақ бағаны ақылға қонымды қою керек. Кейде қарапайым ас мәзірі де дәмханаларда орынсыз қымбат. Сонда турист не үшін Шығыс Қазақстанға баруы керек? Оның үстіне мұнда сервис мәселесі бар. Ал арзан әрі қолайлы жолмен басқа елге, мысалы Түркияға «all inclusive»-ке баруға болады. Немесе демалыс үшін барлық жағдай жасалған Түркістанға баруға болады, — дейді ол.

ОҢ ҮЛГІ

Қазақстанның басқа өңірлері мемлекеттік бағдарламалар мен инвестицияны күтсе, Түркістан туристер ағынын қарсы алып отыр. Бұл өңірге мемлекет те, инвесторлар да қомақты қаржы құюда. Түркістанды жаңғырту 2018 жылдан басталды, сол кезде Түркістан облысы құрылып, қала облыс орталығы мәртебесін алды. Содан бері оны туристер үшін тартымды қалаға айналдыра алды.

Қожа Ахмет Ясауи кесенесі – Қазақстанның басты көрікті жерлерінің бірі

Өткен жылы «ТоболИнфо» тілшілері бұл қалада болып қайтқан еді. Түркістан күндіз де, кешке де қызу өмірімен таңғалдырды. Тарихи орталықта зияратшылар мен туристер көп, түрлі тілде сөйлеген адамдарды естуге болады.

Отырар қаласы Түркістанға жақын жерде орналасқан

Мұнда көрікті орындарды жіпке тізіп айтпаймыз. Маңыздысы – қалада тарихи нысандар сақталып, жаңа ғимараттар бой көтерді, сонымен қатар қысқа мерзімде қажетті инфрақұрылым мен сервис жасалды. Қорытынды біреу: мемлекет елге осындай туристік орталық керек деп шешті, қаржы молынан бөлінді — нәтижесінде ол пайда болды.

НЕГЕ КӨЗ ЖЕТКІЗДІК

Қазақстанның әр өңірінде тарихи, мәдени және рухани құндылығы зор орындар бар екеніне тағы бір мәрте көз жеткіздік. Бірақ олардың жағдайы мен туризм деңгейі қатты ерекшеленеді. Егер Түркістанда заманауи инфрақұрылым жасалып, ол туристер үшін орталыққа айналса, көптеген басқа маңызды нысандар жолдың нашарлығы, ұйымдастырудың әлсіздігі мен сервистің жоқтығы салдарынан қолжетімсіз күйде қалып отыр.

Бұл айырмашылық көрсетіп отырғаны: мақсатты инвестиция, инфрақұрылымды дамыту және дұрыс басқару арқылы кез келген тарихи орталық көбірек турист тартып, өз мұрасын болашақ ұрпаққа сақтай алар еді.

Бәлкім, қомақты қаржы мен инвестицияны күтпей-ақ, бүгіннен бастап шағын, бірақ аса маңызды істерді қолға алу керек шығар — жол салу, жол бойындағы әжетханалар, кафе, қонақүйлер тұрғызу, шағын кәсіпкерлікті қолдау. Сонда Қазақстанның әр түкпіріне жетуге мүмкіндік болады. Ал одан әрі — өсіп-өркендеу келеді.

Бұл жарияланымды Internews жүзеге асырып жатқан «Шынайы әңгімелер көмегімен аудиторияның төзімділігін арттыру (CARAVAN)» жобасы аясында Еуропалық Одақ қаржыландырады. Оның мазмұнына тек қана «ТоболИнфо» жауапты және міндетті түрде Еуропалық Одақ пен Internews көзқарасын білдірмейді.

Асхат НУРТАЗИН,

суретті түсірген: Лариса БОЖКО мен Абиль ДОЩАНОВ,

кейбір суреттерді кейіпкерлер ұсынды

инфографика: Максат КАНАПЬЯНОВ